Σημαντικές "εξωσχολικές" ιστορικές αλήθειες

Αρκεί να ξαναβρούμε τον χαμένο μας δρόμο...

                                                                                                                 

Του 

Φώτη Μιχαήλ*

Η αντίληψη των Ελλήνων (των Αρχαίων και των λεγόμενων Βυζαντινών) για την πολιτική και την δημοκρατία διαφέρει ριζικά από εκείνη που καλλιεργήθηκε στην μετακαρλομάγνεια Δύση.

Η φράγκικη χρησιμοθηρική εκδοχή της πολιτικής έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τις αρχές και τα αξιώματα της πολιτικής θεώρησης των Ορθοδόξων της Ανατολής.

Η αντίθεση μάλιστα αυτή δεν παραμένει σε επίπεδο απλώς και μόνον θεωρητικό αλλά μεταφράζεται συν τω χρόνω και σε ιστορικά γεγονότα που βεβαιώνουν το μέγα χάσμα ανάμεσα στην ''νοησιαρχία'' της Δύσης και την ''καρδιακή εμπειρία'' της Ανατολής.

Η κατάληψη και η ολοσχερής καταστροφή της Βασιλεύουσας από τους Φράγκους στα 1204, η εκδίωξη από τον θρόνο των Ελλήνων αυτοκρατόρων και η εγκατάσταση Βενετών τελωνών και κατοχικών στρατευμάτων στο λιμάνι της Πόλης, το λεγόμενο ''πρωτείον του πάπα'' και η εξ αυτού σφαγή των μοναχών στην ιερά μονή Ζωγράφου του Αγίου Όρους και άλλα πολλά, συνιστούν αδιαμφισβήτητες ιστορικές μαρτυρίες έκφρασης αυτής της σφοδρής αντιπαράθεσης μεταξύ Ανατολής και Δύσης.

Τα πολιτικά επίσης γεγονότα, που ακολουθούν αμέσως μετά την κατάρρευση της τουρκοκρατίας, συνιστούν αναμφιβόλως την πραγματοποίηση πολιτικών επιλογών αυστηρώς δυτικής κοπής.

Το Γένος μας, προερχόμενο από μια δοκιμασία 400 χρόνων σκλαβιάς, πέφτει πολύ εύκολα θύμα της φράγκικης επιρροής. Οι πολυτίμητες προγονικές μας έννοιες της πολιτικής και της δημοκρατίας δέχονται σκληρά βαρβαρικά χτυπήματα. Το μέγα ''άθλημα της πόλης'', έτσι όπως συνεχίζαμε αναλλοίωτο να το βιώνουμε στις περίφημες των Ελλήνων Κοινότητες, δέχεται μεγάλο πόλεμο και καταλύεται.

Η εγκατάσταση της βαυαροκρατίας, η κακέκτυπη αντιγραφή δυτικών προτύπων στην διοικητική δομή του νεοσύστατου κράτους, η επιβολή προτεσταντικών προτύπων στην Εκκλησιαστική διοίκηση, οι διώξεις του Παπουλάκου, η λεηλασία και το κλείσιμο περίπου τριακοσίων μοναστηριών και αναρίθμητα άλλα γεγονότα δηλώνουν δυστυχώς την τελική επικράτηση της δυτικής αντίληψης περί πολιτικής και δημοκρατίας.

Η απαιδευσία, η φτώχια, ο δημογραφικός μαρασμός, ο άκριτος μιμητισμός, η κοινωνική διαστρωμάτωση σε ευνοημένους και κυνηγημένους, το αγιάτρευτο σαράκι της διχόνοιας και των εμφυλίων σπαραγμών, οι νενέκοι και οι προσκυνημένοι στάθηκαν πανίσχυροι σύμμαχοι των φράγκων.

Από τον Καποδίστρια και μετά, ζούμε ως Έθνος κάτω από τις ατέλειωτες θλιβερές συνέπειες αυτής της υποταγής μας. Η φράγκικη θεώρηση των κανονιστικών αρχών του συλλογικού μας βίου γίνεται πλέον καθεστώς και από τότε κηρύσσεται ένας ασίγαστος πόλεμος ανάμεσα σε παραδοσιακούς και εκσυγχρονιστές, σε συντηρητικούς και φιλελεύθερους. Ανάμεσα σε γεννήματα των βαυαρών και σε παιδιά του Μακρυγιάννη, σε φιλοπαπικούς και ανθενωτικούς, σε πατερικούς και μεταπατερικούς.

Εδώ και πάνω από 170 χρόνια η ιστορική μας πορεία ορίζεται αδιαλείπτως από την διελκυστίνδα Ανατολή-Δύση: Βαρλαάμ-Γρηγόριος Παλαμάς, Καρλομάγνος-Κωνσταντίνος Παλαιολόγος.

Το σκοινί από την μια μεριά το τραβάνε συντεταγμένα και μεθοδικά τα ποικιλώνυμα ''τζάκια'' των απογόνων του Κοραή και του Μάουρερ. Από την άλλη -ασύντακτος όχλος- ένας ολόκληρος λαός: Οι εραστές των ιδεών του Ρήγα Φερραίου, οι συνοδοιπόροι του στρατηγού Μακρυγιάννη, οι θαυμαστές του Καποδίστρια, οι νοσταλγοί των κοινοτήτων, οι ασκούμενοι στην Πίστη και τις διδαχές του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού.

Τα γεγονότα που ζήσαμε ως λαός, από την απελευθέρωση ίσαμε τώρα, μαρτυρούν τα κατά καιρούς ''ζύγια'' της παραπάνω διελκυστίνδας. Η επικρατούσα κατά περιόδους ροπή δίνει και τους χαρακτήρες τους δικούς της στα δρώμενα: Κοινωνικά, πολιτισμικά, εκκλησιαστικά, πολιτικά.

Οι σημερινές συνθήκες του εθνικού μας βίου, η κρίσις όπως συνηθίζεται να λέγεται, δεν είναι τίποτε άλλο παρά η έκφραση και το αποτέλεσμα της παρούσας θέσεως ''ισορροπίας'' των γνωστών ''ελκουσών δυνάμεων'':

Η ταπείνωση και η ολιγάρκεια της καθ' ημάς Ανατολής τραβήχτηκαν στην άκρη -με την δική μας δυστυχώς θέληση- και την θέση τους έδωσαν στην έπαρση κατοχής κερδοφόρων τραπεζιτικών προϊόντων και την απληστία των προτεσταντοαναθρεμένων ανθρώπων του χρηματιστηρίου.

Η ακεραιότητα του πολιτικού αναστήματος ενός Καποδίστρια και ενός Πλαστήρα, αποσιωπήθηκε και τα φώτα τού ενδιαφέροντος έπεσαν πάνω σε νάνους της ξενοκίνητης κομματοκρατίας.

Οι Ήρωες και οι Άγιοι υποτιμήθηκαν και αποσύρθηκαν. Νέα μας πρότυπα αναδείχθηκαν οι πρωταγωνιστές του Χόλυγουντ και των μεγάλων καναλιών.

Σύνολη η πατροπαράδοτη πολιτισμική μας ταυτότητα πετάχτηκε στα άχρηστα και αντ' αυτής βάλαμε στον λαιμό μας- πραγματική θηλιά- κάλπικο φυλαχτό την πολιτισμική πρόταση των σύγχρονων ''σταυροφόρων''.

Με άλλα λόγια η ''διελκυστίνδα'' λειτούργησε προς ώρας με φράγκικη ροπή. Όμως, μόνον προς ώρας. Διότι οι εκατέρωθεν έλξεις συνεχίζονται και οι νέες ''θέσεις ισορροπίας'' δεν ξέρουμε από τώρα ποιες μπορεί να είναι. Το πάθημα που περνάμε σήμερα είναι πολύ πιθανόν να λειτουργήσει αύριο ως μάθημα σωφρονισμού. Καθόλου δεν αποκλείεται, υπό το βάρος των σημερινών δυσκολιών, να φανούν κάποια στιγμή σημάδια ειλικρινούς και έμπρακτης μετάνοιας -αλλαγής του νου- και τα πράγματα να έρθουνε τα πάνω-κάτω.

Σ' εμάς μένει να διαλέξουμε, με αποφασιστικότητα και τόλμη, πώς θα πορευτούμε από δω και μπρος. Δική μας αποκλειστικά είναι η ευθύνη, σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο, για το τι θα μας ξημερώσει.

Η παρούσα αλλοίωση κορυφαίων βιωματικών εννοιών ελληνικής καθαρά επινόησης, όπως είναι η πολιτική και η δημοκρατία, είναι στο χέρι μας να ανατραπεί και να αποκατασταθεί. Αρκεί να ξαναβρούμε τον χαμένο μας δρόμο.

Αρκεί να ορίσουμε και πάλι ως γνώμονα του συλλογικού και προσωπικού μας βίου τον Τρόπο τον δικό μας: Της απλότητας, της ασκητικής, του φιλότιμου, του μέτρου, της αρετής των Αγίων και των ιδανικών των Ηρώων μας.

* Ο κ. Φ. Μιχαήλ, είνααι ιατρός