Γ. Δουατζής: Ιδιωτική* εσωστρέφεια

Του

Γιώργου Δουατζή

www.douatzis.gr

Την ιστορία δεν την γράφουν – όσο κι αν το επιδιώκουν - οι παρέες, τα κυκλώματα, οι συντεχνίες, οι κάθε λογής κρίνοντες, αλλά ελεύθερα σκεπτόμενοι άνθρωποι που διαθέτουν την ικανότητα συμμετοχής στην δημιουργία και παράλληλα την ικανότητα συμμετοχής στον διάλογο, ο οποίος πάντα οδηγούσε την ανθρωπότητα μπροστά. Η συλλειτουργία αυτών των δύο στοιχείων, συνιστά μιαν άτυπη, αλλά ουσιαστική συμμετοχή στην ποιητικότητα του κόσμου. Και στις κρίσιμες στιγμές της ιστορίας, το πηδάλιο χειρίστηκαν τα στιβαρά χέρια των ελαχίστων.

Η ικανότητα συμμετοχής στη δημιουργία προϋποθέτει ένα γνωστικό πεδίο, ως βάση διερεύνησης ευρύτερων χώρων, όχι μόνο σε επίπεδο γνώσης, αλλά κυρίως σε επίπεδο διαχείρισης της γνώσης – που νομίζω είναι το πρώτιστο αιτούμενο για κάθε γνήσιο δημιουργό – διαχείρισης ικανής να ανακαλύπτει, και όχι να επινοεί, νέες αλήθειες. Αλήθειες – βάσεις για τη νέα διερεύνηση η οποία θα τις αναιρέσει αυτομάτως σχεδόν, τη στιγμή της γέννησής τους, για να συνεχιστεί το αέναο ταξείδι του ανθρώπινου νου.

Η ικανότητα συμμετοχής στον διάλογο προϋποθέτει άνοιγμα ψυχής που σέβεται χωρίς μικροψυχία τις αλήθειες των άλλων, τις συγκρίνει, τις μελετά, τις απορρίπτει ή τις αποδέχεται. Κύρια προϋπόθεση εδώ, η παραδοχή της ύπαρξης και των προτάσεων των άλλων, ως σημαντικών. Την ίδια στιγμή, αυτονόητη είναι η αντίστοιχη πρόσληψη – συμπεριφορά των άλλων μελών, αλλιώς δεν μπορεί να υπάρξει διάλογος.

Υπάρχουν μερικές περίοδοι της ιστορίας, όπου ή παρατηρείται στασιμότητα με διάχυτη την “Ιδιωτική εσωστρέφεια” ή σημειώνονται άλματα, ανάλογα με τις συγκυρίες, το περιβάλλον, τις δυνατότητες των ανθρώπων να εργαστούν και να παράγουν κ.ο.κ.

Σε όλες όμως τις ιστορικές περιόδους, υπήρχαν οι “μικροί”, χωρίς ίχνος ανάγκης ή δυνατότητας για ελεύθερη σκέψη και από την άλλη πνεύματα ελεύθερα, που χάραζαν δρόμους και στη μοναχική τους πορεία άφηναν έργο – ύψιστη δωρεά στους επερχόμενους.

Νομίζω πως στην κοινωνία μας, κυρίως τα τελευταία τριάντα χρόνια, παρατηρείται μια στροφή στην “ιδιωτική εσωστρέφεια” ήτοι η τάση μιας ιδιότυπης μόνωσης των ανθρώπων, η στροφή στους τέσσερις τοίχους των σπιτιών τους και η ενσυνείδητη αποστροφή σε ό,τι έχει σχέση με τα αποκαλούμενα κοινά. Οι περισσότεροι, εκτός ελάχιστων εξαιρέσεων, καταλήφθηκαν από εγωπάθεια, έγνοια για εύκολο πλουτισμό και κατασπατάληση της μοναδικής ζωής τους μόνον στο “φαίνεσθαι”. Μοναδική τους έγνοια τα ψυχοπροβλήματά τους και οι αποτυχημένοι έρωτες, με συνεπακόλουθη την αφόρητη μοναξιά τους.

Κανείς, εκτός ελαχίστων, δεν δονήθηκε από όσα συμβαίνουν γύρω του, δεν είδε, δεν κατέγραψε, δεν ένιωσε την ανάγκη να μετέχει στην όποια μορφή αγώνα κατά όσων εξουσιάζουν αφανώς ή μη τη ζωή μας. Έτσι άνοιξε και ο δρόμος στους καταστροφικούς “μικρούς”, οι οποίοι με τη σειρά τους άνοιξαν το δρόμο στην καταστροφή της χώρας, του κοινωνικού ιστού, των όποιων αξιών ζωής μας έδιναν ανθρώπινα χαρακτηριστικά.

Η διάχυση στην κοινωνία, της “ιδιωτικής εσωστρέφειας” ως κυρίαρχης τάσης, και η απότοκη διάχυση πολυάριθμων “μικρών”, οι οποίοι βρίσκουν χώρο δράσης λόγω της ιδιώτευσης των ικανών κυρίως, αποτελεί τον χείριστο συνδυασμό. Συνδυασμό που οδηγεί τις κοινωνίες στην καταστροφική αναίρεση ουσιωδών κεκτημένων που στηρίζουν ολόκληρα αξιακά συστήματα και στο κλείσιμο των ανοιγμάτων προοπτικής μιας ανέλιξης σε όλα τα επίπεδα, των στοιχείων που συνθέτουν την στοιχειώδη ευημερία. Αυό δηλαδή που συμβαίνει σήμερα στην Ελλάδα.

Οι “μικροί” δρούσαν, σαπροφυτούσαν, πάντοτε σε όλους τους χώρους. Στον πολιτισμό, την τέχνη, την λογοτεχνία, την ποίηση (!), την πολιτική, την οικονομία, σε κάθε κοινωνικό κύτταρο ή φορέα. Οι “μικροί” δρούσαν πάντοτε κατά τον ίδιο τρόπο και έχουν κοινά χαρακτηριστικά. Συνήθως οσμίζονται τους χώρους εξουσίας και σπεύδουν να υπηρετήσουν τους εκάστοτε ισχυρούς ανενδοίαστα με σκοπό να αναρριχηθούν μετέχοντας στην άσκηση εξουσίας, κρίνοντας τους πάντες ανερυθρίαστα, κυρίως μέσα από μέσα ενημέρωσης που δίνουν δημοσιότητα – άρα ισχύ κατά τον μικρό τους νου - ώστε έτσι να μπορούν άλλους να προβάλλουν ή άλλους να κλείνουν στο σκοτάδι ως μη αρεστούς ή “επικίνδυνους”, δηλαδή συνήθως τους ανθρώπους με έργο και ουσία.

Οι “μικροί” περιχαρακώνουν χώρους με σκοπό να δικαιολογούν την ύπαρξή τους, έμφορτοι φόβου και ανασφάλειας έναντι αόρατων συνήθως εχθρών. Τους εχθρούς τους επινοούν, ώστε να μπορούν να δικαιολογήσουν τις επιθέσεις εναντίον τους με προκάλυμμα... υψηλές αποστολές, όπως ότι είναι ταγμένοι να περιφρουρήσουν χώρους αυτοχριζόμενοι καθοδηγητές της μάζας, για την οποία βεβαίως μιλούν πάντοτε με απαξία.

Οι “μικροί” θεωρούν ότι ασκούν εξουσία και κάνουν επίδειξη ισχύος, εμποδίζοντας τη διάχυση του έργου γνήσιων και συνήθως καθόλα έντιμων δημιουργών. Όπως κάθε αδύναμο και συμπλεγματικό ον, φροντίζουν να συσπειρωθούν με ομοίους τους οι οποίοι κατέχουν αντίστοιχες θέσεις σε μέσα δημοσιότητας και έχουν κοινά χαρακτηριστικά, όπως έργο ανύπαρκτο, μύρια προσωπικά συμπλέγματα, και κατά κανόνα κακή ζωή για την οποία φυσικά δεν φταίει κανείς, πέραν του μικρόψυχου εαυτού τους.

Συνυπεύθυνη σε πολύ μεγάλο βαθμό, κατά την ταπεινή μου γνώμη, αυτή η “ιδιωτική εσωστρέφεια” για το που φτάσαμε ως κοινωνία, για το ποιοι “μικροί” κι ελάχιστοι διαφεντεύουν τη ζωή μας, για τον βομβαρδισμό των τηλεσκουπιδιών σε μύριους εγκεφάλους παραδομένους ως υποχείρια στους κυβερνώντες.

Συνυπεύθυνη η “ιδιωτική εσωστρέφεια” για την κρίση αξιών ζωής, πολιτισμού, αξιοπρέπειας, ώστε να φτάσουμε σε αυτή την οικονομική κρίση που τείνει να διαλύσει ό,τι κατακτήθηκε με αγώνες δεκαετιών όπως δημοκρατία, ισονομία, ελευθερία και τόσα άλλα. Συνυπεύθυνη η “ιδιωτική εσωστρέφεια” για ό,τι επέρχεται, αφού οι κάθε λογής “μικροί” της κάθε μορφής εξουσίας, αφέθηκαν ελεύθεροι και ανεξέλεγκτοι να δρουν, υποτιμώντας επί δεκαετίες τη νοημοσύνη μας, υποθηκεύοντας το παρόν και το μέλλον αυτού του τόπου.

Είθε να διαψευστούν όσοι προδιαγράφουν τραγικές εξελίξεις - καταστροφικές ως και για την εθνική μας κυριαρχία - για τον τόπο, με δεδομένη την απόλυτη αδυναμία που χαρακτηρίζει τη χώρα μας σε όλα τα επίπεδα. Είθε βεβαίως, να διαψευσθώ κι εγώ.

* Η ετυμο (καταγωγή) -λογία της λέξης ιδιώτης: Στην αρχαιότητα ιδιώτης ήταν αυτός που ασχολείται μόνον με τα προσωπικά του και αγνοεί τα όσα συμβαίνουν γύρω του και γι αυτό χαρακτηρίζονταν - και ήταν υψίστη προσβολή – ιδιώτης, ήτοι κουτός, βλάκας, διότι μόνον ένας βλάκας ήταν δυνατόν να “ιδιωτεύει”. Στην ψυχιατρική ιδιώτης είναι αυτός που πάσχει από ιδιωτεία...