Πώς χάνονται τα βυτιοφόρα στο "Τρίγωνο των Βερμούδων"
(
Του
καθ.
Δημ. Μάρδα*
Το λαθρεμπόριο καυσίμων γίνεται με διάφορους τρόπους. Η ερώτηση που αιωρείται είναι η ακόλουθη: Οι σοφοί και πολυπράγμονες πολιτικοί μας μέχρι πότε θα παραμένουν απαθείς μη βρίσκοντας λύσεις;
Να σημειώσουμε ότι σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεθνούς Διαφάνειας, έχουμε κατρακυλήσει στις 80η θέση στην κλίμακα της διαφθοράς τo 2011.
Δισεκατομμύρια ευρώ χάνονται από φόρους (ΦΠΑ, φόρος επί των πετρελαιοειδών και φόρος εισοδήματος) λόγω του εκτεταμένου λαθρεμπορίου καυσίμων στη χώρας μας. Καθώς δε γίνονται εκτεταμένες συλλήψεις οδηγών βυτιοφόρων, καπετάνιων πλοίων και εμπόρων που ασχολούνται με τα παράνομα διακινούμενα καύσιμα, δεν μπορεί να εκτιμηθεί το μέγεθος του λαθρεμπορίου των συγκεκριμένων προϊόντων.
Παρόλα αυτά μπορούμε να έχουμε εμμέσως, μια σχετικά ακριβή εικόνα τμήματος του φαινομένου, με τη βοήθεια των στατιστικών του διεθνούς εμπορίου του ΟΗΕ.
Η παρουσίαση που έπεται επικεντρώνει την προσοχή της μόνο στις βενζίνες-ντίζελ και εξετάζει τη ροή του εμπορίου ανάμεσα στην Ελλάδα και τους βόρειους γείτονές της, όπως και την Τουρκία.
Πιο συγκεκριμένα, όλα τα κράτη δηλώνουν στις σχετικές υπηρεσίες του ΟΗΕ αναλυτικά στοιχεία για το εμπόριο τους με τον υπόλοιπο κόσμο. Οπότε για τη διακίνηση του ιδίου προϊόντος ανάμεσα σε δυο χώρες, έχουμε δύο πηγές: Τις δηλώσεις της χώρας εξαγωγής και τις αντίστοιχες δηλώσεις της χώρας εισαγωγής.
Όταν λοιπόν η Ελλάδα, δηλώνει στον ΟΗΕ ότι εξάγει βενζίνες στην FYROM, τότε εύλογα όλοι περιμένουμε να δούμε ένα όμοιο ποσό (ή ποσότητα) ως δηλωθείσα εισαγωγή και εκ μέρους των αρχών της γειτονικής χώρας.
Απορίας άξιον είναι όμως πώς, παραδείγματος χάρη, το 2009, δηλώθηκε ότι έφυγαν από την Ελλάδα προς τα Σκόπια βενζίνες-ντίζελ αξίας περίπου 134,5 εκ. δολαρίων (222,9 χιλ. τόνων) ενώ τα Σκόπια δήλωσαν ότι εκεί έφθασαν μόλις οι 10,0 εκ. δολάρια (12,3 χιλ. τόνοι). Τα καύσιμα έχασαν το δρόμο τους, θα έλεγε κάποιος…
Ενδεικτικά και όχι εξαντλητικά εκτίθενται κάποια σενάρια που απαντούν στο ζήτημα αυτό:
1- Ο Έλληνας οδηγός του βυτιοφόρου βενζινών δηλώνει το προς εξαγωγή ποσό στα σύνορα και κατόπιν αντί να βρεθεί στα απέναντι φυλάκια της γειτονικής χώρας, κάνει μια στροφή 180ο και επιστρέφει στη βάση του στην Ελλάδα με ένα φορτίο που δήθεν εξήχθηκε. Αρχέγονη προσέγγιση…
2- Ένα απλό επιβατικό αυτοκίνητο σταματά στα σύνορα, δηλώνει το φορτίο των καυσίμων που δήθεν εξάγονται και αφού ο οδηγός κεράσει ένα καφέ (ολίγον ακριβό φυσικά) στις εκεί εποπτικές, αρχές επιστρέφει στο σπίτι του.
3- Το βυτιοφόρο δηλώνει στα ελληνικά σύνορα την αξία των καυσίμων προς εξαγωγή που αντιστοιχούν σε ένα πλήρες φορτίο, ενώ μεταφέρει τη μισή ποσότητα, η οποία δηλώνεται ακολούθως στο απέναντι φυλάκιο. (Συνήθης πολιτική των διπλών τιμολογίων στο διακοινοτικό εμπόριο κυρίως).
4- Το βυτιοφόρο δηλώνει την αξία των καυσίμων προς εξαγωγή που πράγματι φέρει και κατόπιν ο οδηγός κατευθύνεται στο γειτονικό τελωνείο. Στο ενδιάμεσο το βυτιοφόρο...εξαφανίζεται, όπως εξαφανίζονται διάφορα πλοία στο τρίγωνο των Βερμούδων και ουδείς ενδιαφέρεται για το συμβάν!
Πρώτο συμπέρασμα: Δηλώνουμε ότι εξάγουμε σε πολλές περιπτώσεις, πολλαπλάσιες ποσότητες από ό,τι δηλώνουν οι πελάτες μας ότι εισάγουν. Έτσι η διαφορά που στην ουσία δεν εξάγεται, κάπου ‘χάνεται’ στην ελληνική αγορά χωρίς παραστατικά ή οτιδήποτε άλλο.
Από τις ίδιες στατιστικές προκύπτει και ένα άλλο ενδιαφέρον θέμα με όμοια αποτελέσματα. Πιο συγκεκριμένα, δηλώσαμε το 2010 ότι εξαγάγαμε στην Τουρκία 116 εκ. δολάρια βενζίνες ενώ οι τουρκικές αρχές δήλωσαν ότι εισήγαγαν 573 εκ. δολάρια βενζίνες από εμάς!
Δεύτερο συμπέρασμα: Ο Έλληνας επιχειρηματίας δηλώνει στα δικά μας σύνορα ότι εξάγει με τα βυτιοφόρα του ένα άλλο παράγωγο του πετρελαίου (π.χ. τολουένη, ξυλένη, ΒΤΧ) ή οτιδήποτε άλλο προϊόν σε υγρή όμως μορφή (…νερό του Καματερού), ενώ στα τουρκικά σύνορα δηλώνει ότι εισάγει τις βενζίνες που πράγματι μεταφέρει. Έτσι ξεφορτώνεται τα χωρίς παραστατικά καύσιμα που διαθέτει στη χώρα μας και τα οποία δεν προωθεί στην εδώ αγορά, όταν αισθάνεται ότι τείνει να διαβεί τον Ρουβίκωνα!. Η ροή αυτή του εμπορίου καυσίμων εξυπηρετεί επίσης και τους Τούρκους λαθρεμπόρους, που καλύπτουν έτσι τα δικά τους εσωτερικά ελλείμματα με ‘μαύρες’ βενζίνες. Για πολλούς, η δεύτερη εκδοχή είναι και η κυρίαρχη στη συγκεκριμένη μορφή του λαθρεμπορίου καυσίμων.
Αναλυτικότερα, ως προς το εμπόριο βενζινών-ντίζελ της Ελλάδας από το 2001 έως το 2010:
Με τη FYROM, δηλώνουμε πολλαπλάσιες εξαγωγές από ότι οι ίδιοι δηλώνουν ως εισαγωγές από εμάς. Επίσης, εντύπωση παρουσιάζει το γεγονός ότι ενώ εμείς δηλώσαμε 55,8 εκ δολάρια εξαγωγές το 2010, αυτοί δήλωσαν μηδενικές εισαγωγές. Αν δεν είναι ακριβή τα στοιχεία των εισαγωγών του 2010, λόγω παραλήψεων των αρχών της γειτονικής χώρας, τότε ενδεχομένως κάποια… καθαρίστρια σκούπισε κατ’ επανάληψη τα σχετικά παραστατικά που έπεσαν κατά λάθος στο πάτωμα του φυλακίου, απέναντι εκείνου των Ευζώνων!!! (Βλ. Πίνακα 1)
Ως προς τη Βουλγαρία, από το 2001-2009 οι δηλωθείσες εξαγωγές από εμάς ήταν –πλην ενός έτους– υψηλότερες από ότι οι δηλωθείσες εισαγωγές από αυτούς. Μόνο το 2006 και το 2010 καταγράφηκε η αντίθετη εξέλιξη. Στο πλαίσιο του ενδοκοινοτικού εμπορίου, τη διακίνηση κάθε προϊόντος συνοδεύει το έντυπο VIS, που συμπληρώνει τόσο ο εξαγωγέας όσο και ο εισαγωγέας μια φορά τον μήνα και στέλλεται στις Βρυξέλλες με ηλεκτρονικό τρόπο, εκ των υστέρων όμως!. Όταν, μετά τις προβλεπόμενες διασταυρώσεις, οι δηλωθείσες αξίες στα δυο VIS δεν συμφωνούν τότε κινητοποιούνται οι σχετικοί ελεγκτικοί μηχανισμοί. Αν όμως συμφωνούν οι αξίες των δύο εντύπων των δυο χωρών στο εμπόριο των βενζινών, πώς ερμηνεύεται πάλι η όποια απόκλιση διαπιστώνεται από τις στατιστικές του διεθνούς εμπορίου του ΟΗΕ; (βλ. Πίνακα 2).
Ως προς την Τουρκία, εκεί παρουσιάζεται η ακόλουθη ενδιαφέρουσα εξέλιξη. Ενώ κατά τα έτη 2000-6 οι δηλωθείσες εξαγωγές από την πλευρά της Ελλάδας ήταν περίπου διπλάσιες από τις εκεί δηλωθείσες εισαγωγές, μετά το 2007 παρατηρείται το αντίστροφο φαινόμενο, κάτι που το ερμηνεύσαμε προηγουμένως. Η έξαρση των εισαγωγών καυσίμων στην Τουρκία δικαιολογείται και από τον υψηλό ρυθμό ανάπτυξης της μετά το 2008. Η διαχρονική εξέλιξη του φαινομένου μας οδηγεί σε ένα άλλο συμπέρασμα: Oι Τούρκοι αποδεικνύονται οι καλύτεροι μαθητές μας! (Βλ. Πίνακα 3).
Η Αλβανία, δίνει μια όμοια της Τουρκίας εικόνα μετά το 2002.(Βλ Πίνακα 4).
Μια προτεινόμενη λύση: Να δοθεί ένα γενναίο πριμ στα μέλη του ΣΔΟΕ που θα συλλαμβάνουν κάθε λαθραία ποσότητα. Το πριμ αυτό ως ποσοστό των διοικητικών προστίμων που επιβάλλονται στα λαθραία καύσιμα, δε θα επιβαρύνει τον προϋπολογισμό. Αν εφαρμοστεί αυτή η πολιτική ενδεχομένως να εκπλαγούμε από τις δεκάδες παράνομες δεξαμενές και βυτιοφόρα που όλως τυχαίως θα ανακαλυφθούν.
Πίνακας 1
Εξαγωγές Ελλάδας προς FYROM βενζινών (σε δολάρια)
Σημειώσεις
1. Όπως δηλώνονται από τις ελληνικές αρχές
2. Όπως δηλώνονται από τη χώρα εισαγωγής
3. Οι μεγάλες μεταβολές διαχρονικά σε αξία συμπίπτουν και με μεγάλες μεταβολές σε ποσότητες.
Πηγή: OHE Βάση δεδομένων Comtrade (www.comtrade.un.org)
Πίνακας 2
Εξαγωγές Ελλάδας προς Βουλγαρία βενζινών (σε δολάρια)
Σημειώσεις
1. Όπως δηλώνονται από τις ελληνικές αρχές
2. Όπως δηλώνονται από τη χώρα εισαγωγής
3. Οι μεγάλες μεταβολές διαχρονικά σε αξία συμπίπτουν και με μεγάλες μεταβολές σε ποσότητες.
Πηγή: OHE Βάση δεδομένων Comtrade
Πίνακας 3
Εξαγωγές Ελλάδας προς Τουρκία βενζινών (σε δολάρια)
Σημειώσεις
1. Όπως δηλώνονται από τις ελληνικές αρχές
2. Όπως δηλώνονται από τη χώρα εισαγωγής
3. Οι μεγάλες μεταβολές διαχρονικά σε αξία συμπίπτουν και με μεγάλες μεταβολές σε ποσότητες.
Πηγή: OHE Βάση δεδομένων Comtrade
Πίνακας 4
Εξαγωγές Ελλάδας προς Αλβανία βενζινών (σε δολάρια)
Σημειώσεις
1. Όπως δηλώνονται από τις ελληνικές αρχές
2. Όπως δηλώνονται από τη χώρα εισαγωγής
3 Οι μεγάλες μεταβολές διαχρονικά σε αξία συμπίπτουν και με μεγάλες μεταβολές σε ποσότητες.
Πηγή: OHE Βάση δεδομένων Comtrade
του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών
του ΑΠΘ
